Προτάσεις, πρωτοβουλίες και αποτελέσματα

Νατάσα Μποζίνη
Μέλος του απερχόμενου Δ.Σ ΠΟΕΣΥ
Υποψήφια με τον συνδυασμό: ΄΄Δημοσιογράφοι-Ανανέωση Τώρα΄΄

Αγαπητοί συνάδελφοι
Με αφορμή την ολοκλήρωση της θητείας μου στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΠΟΕΣΥ είχα την πρόθεση αλλά και την υποχρέωση να σας ενημερώσω, δημόσια και επίσημα, για ότι αποκόμισα αλλά και για προτάσεις, θέσεις, δράσεις, στο πλαίσιο αυτής της θητείας.
Από θέση πιστεύω ότι οι προσωπικές επικοινωνίες, με όσους συναδέλφους αντιμετώπισαν κάποιους προβληματισμούς τους οποίους μοιράστηκαν μαζί μου, αλλά και η ανταλλαγή απόψεων όσων παραβρέθηκαν σε επιτροπές, συνέδρια, ημερίδες και ομιλίες, δεν μπορούν να καλύψουν και να αντικαταστήσουν την υποχρέωση-όσων εσείς εκλέξατε- να φροντίσουν, για την ενημέρωσή σας.
Γνωρίζω ότι ο χρόνος και οι ενασχολήσεις σας δεν επιτρέπουν να παρακολουθείτε καθημερινά, αλλά και να διασταυρώνεται τα θέματα, που διαχειρίζονται οι συνάδελφοι. που επιλέξατε, να σας εκπροσωπούν
Η μη πραγματοποίηση γενικής συνέλευσης δημιουργεί ένα έλλειμμα ενημέρωσης, κανένα κείμενο ή τηλεφωνική επικοινωνία δεν έχει τη δυνατότητα να στηρίξει μια διαδραστική δημιουργική συζήτηση, για ένα όργανο μάλιστα που έχει έδρα την Αθήνα και η δράση, λειτουργία και τα θέματά του είναι κυρίως, για το σύνολο του κλάδου και των ενώσεων-μελών.
Έτσι συνοπτικά και με το μειονέκτημα της απρόσωπης ανάγνωσης του κειμένου, αντί της ζωντανής ανταλλαγής απόψεων μεταξύ μας, θα προσπαθήσω να καταθέσω έναν συνοπτικό απολογισμό και κάποια στοιχεία για τις διαδικασίες, που πιθανά οι νέοι συνάδελφοι να μη γνωρίζουν.

Περιεχόμενα σημειώματος

• 1. Η ΠΟΕΣΥ, οι εκλογικές διαδικασίες και η σημασία τους.
• 2. Οι εκλογές στις 5 Απριλίου και ο ρόλος της συμμετοχής
• 3. Η έκθεση στην κρίση σας
• 4. Η θητεία μου στην ΠΟΕΣΥ και τα ανοιχτά θέματα
• 5. Η σύγχρονη εικόνα της αγοράς και της εργασίας
• 6. Παράρτημα- Απλά παραδείγματα μειωμένων αντανακλαστικών

Εισήγηση στο συνέδριο της Σαμοθράκης με θέμα ΄΄Τηλεόραση και Δεοντολογία΄΄
(Σαμοθράκη 2006 Δημοσιευμένη στην έκδοση με τα πρακτικά του συνεδρίου)
Εισήγηση στην Ημερίδα του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας
(Μέγαρο Μουσικής 2007 δημοσιευμένη στο Νομικό περιοδικό ΔιΜΕΕ και σε ειδική έκδοση του ΟΠΙ)

1. Η ΠΟΕΣΥ οι εκλογικές διαδικασίες και η σημασία τους.
Το Δ.Σ
Η ΠΟΕΣΥ είναι το δευτεροβάθμιο όργανο των Ελλήνων δημοσιογράφων και μέλη της είναι όλες οι Δημοσιογραφικές Ενώσεις της χώρας, οι οποίες αντιπροσωπεύονται αναλογικά με τα μέλη τους, στο 11μελες Διοικητικό Συμβούλιο.
Στην ΕΣΗΕΜΘ αναλογούν δύο θέσεις και το δικαίωμα να εκλέξει τον Α΄ Αντιπρόεδρο.
Το Γενικό Συμβούλιο είναι το διευρυμένο όργανο του οποίου οι εκλεγμένοι
παρακολουθούν, συμβάλλουν με προτάσεις και ελέγχουν τις δράσεις του Δ.Σ
Οι Επιτροπές που συγκροτούνται από την ΠΟΕΣΥ ή εκπρόσωποί της, συμμετέχουν σε αντίστοιχες διεθνείς, αφορούν σε πολλούς διαφορετικούς τομείς όπως:
Freelancer εργασία, Πνευματικά δικαιώματα, Πολιτισμός, Νέες Τεχνολογίες, και άλλες που συγκροτούνται σύμφωνα με τις ανάγκες ή την επικαιρότητα.
Στόχος των επιτροπών είναι η διαρκής ενημέρωση για τα δεδομένα που τρέχουν στην Ελλάδα και το εξωτερικό σε θέματα και διεκδικήσεις του κλάδου ώστε να διαμορφωθούν προτάσεις ή τρόποι αντίδρασης
(Αυτή είναι μια περιορισμένη περιγραφή που σίγουρα αδικεί τη σημασία των ομάδων εργασίας των επιτροπών)
Το συνέδριο της ΠΟΕΣΥ γίνεται κάθε τρία χρόνια με τη λήξη της θητείας των προαναφερόμενων οργάνων και είναι το ανώτατο όργανο.
Ο αριθμός των συνέδρων που εκπροσωπούν τις Ενώσεις, σε αυτό, προκύπτει από τον αριθμό συμμετεχόντων στις εκλογές. Όσοι περισσότεροι προσέλθουν να ψηφίσουν τόσο περισσότεροι θα είναι και οι συνάδελφοι οι οποίοι θα καταθέσουν προτάσεις και ψηφίσματα στο πανελλήνιο συνέδριο.
Τα ψηφίσματα και οι προτάσεις αυτές ΕΙΝΑΙ ΔΕΣΜΕΥΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΥΛΟΠΟΙΗΘΟΥΝ ΑΠΟ ΤΟ Δ.Σ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ ΤΟΥ μέχρι το επόμενο συνέδριο.
Μετά τη λήξη του συνεδρίου όλοι οι σύνεδροι θα κληθούν να ψηφίσουν για την εκλογή των 11 μελών του Δ.Σ εκ των οποίων δύο θα είναι από την ΕΣΗΕΜΘ.
Στην περίπτωση που οι υποψήφιοι είναι περισσότεροι των θέσεων εκλέγονται οι δύο με τους περισσότερους σταυρούς, που εάν δεν τους διαθέτουν από τη δικής τους Ένωση, θα πρέπει να τους αναζητήσουν αλλού.

Οι εκλογές στις 5 Απριλίου και ο ρόλος της συμμετοχής
Το Σάββατο λοιπόν καλούμαστε να προσέλθουμε να ψηφίσουμε τους συναδέλφους που θέλουμε να στηρίξουν με τη φωνή και την ψήφο τους στο συνέδριο, τα αιτήματα και τις προτάσεις που αφορούν τους δημοσιογράφους της Μακεδονίας και της Θράκης αλλά και τα προβλήματα της σύγχρονης πραγματικότητας, κυρίως για όσους δουλεύουν σε: περιοχές με λίγα μέσα, χαμηλές αμοιβές, κλίμα αβεβαιότητας και ανασφάλειας ή σε νέες μορφές, δημοσιογραφικής εργασίας.
Είναι αυτονόητο ότι εάν ο αριθμός είναι μικρός τότε αποδυναμώνεται και η δυνατότητα να εγκριθούν αιτήματα τοπικού χαρακτήρα ή και νέες αντιλήψεις που οι μέχρι τώρα εκλεγμένοι, διατηρώντας πλειοψηφίες και προτεραιότητες, ανέβαλαν τη συζήτησή τους για το μέλλον…
Από προσωπική εμπειρία αναφέρω ότι ζητήματα που σε δημόσιες τοποθετήσεις και συνεδριάσεις έχω θέσει, θα είχαν συζητηθεί, εάν στα όργανα συμμετείχαν δημοσιογράφοι από όλες τις γενιές-κυρίως τις νέες- αλλά και από όλους τους χώρους εργασίας, απελευθερωμένοι από στενές κομματικές γραμμές και πάτρωνες, με επιθυμία να ενημερωθούν, να ενημερώσουν και να συμβάλλουν, διαμορφώνοντας τις συνθήκες για το μέλλον.

2.Η έκθεση στην κρίση σας

Προσωπικά για δεύτερη φορά θα εκτεθώ στην κρίση σας και εφόσον θεωρήσετε ότι η συμβολή μου σας είναι χρήσιμη, τότε θα προσπαθήσω να ολοκληρώσω τα ΄΄χρέη΄΄ που άνοιξα και παραθέτω παρακάτω υποβάλλοντας ταυτόχρονα και ένα αίτημα:
Την ενεργή και διαρκή συμμετοχή όλων όσων θα βρουν κοινά σημεία για διεκδίκηση.
Μετά από τρία χρόνια και δεκάδες ώρες συνεδριάσεων κατέληξα ότι:

Οι μοναχικοί αγώνες έχουν ενδιαφέρουν, βοηθούν στην αυτοπραγμάτωση αλλά δεν είναι αποτελεσματικοί.

Με καθαρά πρακτικό νου, χωρίς καμία ανάγκη αυτοπραγμάτωσης ή στόχο ζωής συνδικαλιστικούς τίτλους και αξιώματα προτείνω:

Την επόμενη φορά που θα βρεθούμε σε συνέλευση η οποιαδήποτε συνάντηση του κλάδου, οι φωνές που συμφωνούν να είναι πολλές, για να ακουστούν.

Κανένα ψηφοδέλτιο, καμία παράταξη, κανένα κόμμα δεν μπορεί να αγνοήσει ή να περιορίσει τα αιτήματα και τις στοιχειοθετημένες προτάσεις, μπορούν μόνο να συγκλίνουν, για να διεκδικήσουν.
Ταυτόχρονα καμία καλή πρόθεση και διάθεση για αλλαγή δεν αρκεί, εάν κανείς δεν θέλει να αλλάξει ή ασκεί κριτική από το σαλόνι του.
Θα διοχέτευα τον χρόνο μου σε ψυχαγωγικές ασχολίες και όχι σε μακροσκελή κείμενα σαν αυτό, εάν στο δεκαπέντε και πλέον χρόνια που εργάζομαι, ένιωθα σήμερα, συνδικαλιστικά ασφαλής.
Αντίθετα ανήκω στη γενιά που έζησε στο ξεκίνημα και έχασε στη συνέχεια, το ασφαλές περιβάλλον εργασίας που παρείχαν οι εφημερίδες και τα δημόσια ραδιοτηλεοπτικά μέσα.
Από τότε κάθε επόμενη γενιά έρχεται να καθίσει δίπλα στον ίδιο πάγκο αβεβαιότητας, της προηγούμενης.
Οι γενιές στοιβάζονται, τα παραδοσιακά μέσα κλείνουν, απολύουν, συρρικνώνονται και αυτοί που θέλουν να εκπροσωπήσουν τον κλάδο, πρέπει να πουν.

• • Για ποιους και τι διεκδικούν
• • Ποιους εξαιρούν από τις διεκδικήσεις και που τους κατατάσσουν

Κλείνοντας αυτό το σημείωμα που αφορά στους λόγους της δικής μου υποψηφιότητας θα ήθελα να διευκρινίσω ότι:

Η ενασχόληση μου με τα κοινά δεν έχει κανένα προσωπικό πρακτικό κίνητρο, όφελος ή εξάρτηση.
Οφείλεται σε μια συγκεκριμένη αντίληψη ζωής που δεν υιοθετεί παθητική στάση, κριτική εκ του ασφαλούς και πλάγιες λύσεις για μεμονωμένα συμφέροντα.

3.Η θητεία μου στην ΠΟΕΣΥ και τα ανοιχτά θέματα

Από την πρώτη ημέρα που συγκροτήθηκε σε σώμα το Δ.Σ της ΠΟΕΣΥ και μέχρι τη λήξη της θητείας του, από τη θέση του απλού και νέου Μέλους μπορώ να επισημάνω:
Στατιστικά η συχνότητα των συνεδριάσεων, πολλές φορές ξεπερνούσε και τις δύο την εβδομάδα ενώ σπάνια θα περνούσε μήνας χωρίς συνεδρίαση.
Το σύνολο του σώματος μοιράστηκε από την αρχή την ανάγκη η ΠΟΕΣΥ να αποκτήσει δυναμική και δημόσια παρουσία όχι μόνο σε συνδικαλιστικό αλλά και σε κοινωνικό επίπεδο, μια εποχή μάλιστα, που οι δημοσιογράφοι βάλλονται και διαβάλλονται στο σύνολό τους.
Σε αυτήν την κατεύθυνση θα μπορούσαν να έχουν γίνει πολλά περισσότερα εάν η επικαιρότητα με τις δεκάδες απολύσεις συναδέλφων πανελλαδικά, το ροκάνισμα των δικαιωμάτων και ο τελικός καταπέλτης: Το ασφαλιστικό, δεν μας ανάγκαζαν να στραφούμε όλοι, σε αγώνες και κινητοποιήσεις.
Για το σύνολο της λειτουργίας υπάρχει μπροστά μας το συνέδριο της ΠΟΕΣΥ όπου εκεί θα γίνει ο τελικός απολογισμός αλλά και η κριτική στον καθένα μας για όσα προσέφερε ή όχι.
Η συγκυρία να μένω στην Αθήνα αυτό το διάστημα, της τριετούς θητείας μου, ήταν ευτυχής αφού μου επέτρεψε όχι απλώς να συμμετέχω σε όλες- πλην δύο- συνεδριάσεις αλλά να μπορώ να παρευρίσκομαι και να παρακολουθώ από κοντά, όλες τις εξελίξεις στους τομείς, επιτροπές που ανέλαβα, ή ενδιαφερόμουν να ερευνήσω, για να θέσω, σε συζήτηση.
Η παράταξη με την οποία εκλέχθηκα ΄΄Δημοσιογράφοι Τώρα΄΄ έμεινε πιστή μέχρι το τέλος σε όλες τις αρχές της, στήριξε κάθε πρωτοβουλία και προσπάθεια των εκλεγμένων της, με μια ευρύτητα σκέψεως και κρυστάλλινο ήθος, που έγινε σημείο αναφοράς και δημόσιας επιβράβευσης ακόμη και από πρόσωπα και παρατάξεις που δεν το περιμέναμε.
Αναφέρω ενδεικτικά, ζητήματα που με απασχόλησαν η μου έθεσαν συνάδελφοι και τέθηκαν, σε συνεδριάσεις, συνέδρια, ημερίδες και δημόσιες τοποθετήσεις, αλλά
εκκρεμούν να αντιμετωπισθούν, το καθένα ξεχωριστά, με τη σοβαρότητα που του αξίζει, από τα συνδικαλιστικά μας όργανα.

• • Τα νέα δεδομένα στα ραδιοτηλεοπτικά, ηλεκτρονικά μέσα και τις διαφορετικές συνθήκες εργασίας των ανταποκριτών τους στη Θεσσαλονίκη και την περιφέρεια
• • Τις παραβιάσεις ωραρίων, τις μητέρες με ανήλικα παιδιά να εργάζονται δέκα και πλέον ώρες, με ελάχιστα ρεπό το μήνα
• • Τους συναδέλφους που απολύονται και στη συνέχεια μένουν χωρίς ασφάλιση στα οικεία ταμεία ενώ κινδυνεύουν και να…διαγραφούν
• • Την τάση κάποιων εργοδοτών να κάνουν τους δημοσιογράφους διαφημιστές προκειμένου να εργαστούν.
• • Την τάση καναλιών και εκδοτικών συγκροτημάτων να μειώνουν τους έμμισθους δημοσιογράφους και να αναθέτουν σε εταιρείες την παραγωγή δημοσιογραφικών εκπομπών και περιοδικών.
• • Την αντιμετώπιση των οπαδικών εκπομπών που στρέφουν φιλάθλους ενάντια αθλητικών συντακτών
• • Καταστατικές αλλαγές για την κάλυψη σύγχρονων αναγκών και νέων συναδέλφων
• • Τη διαμόρφωση εσωτερικών κανονισμών στα ΜΜΕ που θα διασφαλίζουν τη δεοντολογική λειτουργία και παρουσίαση θεμάτων ώστε να πάψουν οι δικαστικές και πειθαρχικές διώξεις συναδέλφων (ο πλέον διαδεδομένος πρότυπος κανονισμός είναι αυτός του BBC που συνεχίζει να ανανεώνεται σύμφωνα με τις εξελίξεις)
• • Τα πνευματικά μας δικαιώματα που ο νόμος τα αναγνωρίζει και εμείς εδώ και 15 χρόνια δεν έχουμε εισπράξει ηθικά ή οικονομικά οφέλη, με ευθύνη των συλλογικών μας οργάνων αλλά και της δικής μας έλλειψης ενδιαφέροντος

(ακολουθεί ειδικό παράρτημα)

Θα επαναλάβω ότι στον κυκεώνα των προβλημάτων του κλάδου, οι προτεραιότητες μπαίνουν σύμφωνα με την ΄΄επικαιρότητα΄΄.
Είναι μια επικρατούσα άποψη, την οποία κατανοώ αλλά δε συμφωνώ, καθώς πιστεύω ότι ένα σύγχρονο συνδικαλιστικό κίνημα πρέπει να έχει γρήγορα και άγρυπνα αντανακλαστικά όχι μόνο για να αντιμετωπίζει το παρόν, αλλά για να προβλέπει και να σχεδιάζει το μέλλον..
Η αποχή και απογοήτευση, συχνά η παραπληροφόρηση ή η καθόλου πληροφόρηση είναι οι λόγοι που συντηρούν έναν κουρασμένο και συχνά πίσω από τις εξελίξεις, συνδικαλιστικό μηχανισμό.
Δε θα περιγράψω τους λόγους της κόπωσης καθώς απευθύνομαι σε συναδέλφους που όλοι έχουν την ίδια ιδιότητα:
Ξέρουν να ερευνούν και να κρίνουν την αξιοπιστία και την ποιότητα των πληροφοριών.
Στο ρεπορτάζ, στα πρακτικά και τις υπογραφές, υπάρχουν όλες οι απαντήσεις για τις θέσεις και τις απόψεις των εκπροσώπων μας.
Οι προφορικές απόψεις εσωτερικής κατανάλωσης δεν αντέχουν στην ιστορία.

5. Η σύγχρονη εικόνα της αγοράς και της εργασίας

Ακολουθώντας το σκεπτικό ότι ο καθένας που συμμετέχει σε κάποιο όργανο καταθέτει και την προσωπική του δυναμική και δυνατότητα, παράλληλα με όσα αφορούσαν την επικαιρότητα και τα προβλήματα του κλάδου, κατέληξα ότι η δική μου μικρή συμβολή και εξειδικευμένη κατάρτιση θα μπορούσε να δώσει ένα μικρό στίγμα για την σύγχρονη αγορά και την εικόνα της, όπως αυτή διαμορφώνεται από τις εσωτερικές συνθήκες και τις διεθνείς πρακτικές.
Οι εξελίξεις στις νέες τεχνολογίες με την IP και την WEB τηλεόραση, οι κώδικες δεοντολογίας και οι κανονισμοί που ακολουθούνται στο εξωτερικό, η ψηφιακή τηλεόραση , η ειδική εκπαίδευση για την γραφή και μετάδοση ειδήσεων και εκπομπών σε Άτομα με Αναπηρία, το νομικό δίκαιο και οι διεθνείς πρακτικές για τη χρήση της κρυφής κάμερας, και κυρίως τα πνευματικά δικαιώματα των δημοσιογράφων ήταν οι τομείς, που σε παράλληλη δράση, με απασχόλησαν και συνεχίζουν να με απασχολούν σε σχέση, με τις προτάσεις και θέσεις, που θα πάρουμε σαν κλάδος.
Ενδεικτικά αναφέρω ότι με χρήση των νέων τεχνολογιών, ήδη στην Ελλάδα ετοιμάζονται πολλά οπτικοακουστικά μέσα ενημέρωσης, που θα κάνουν χρήση του διαδυκτίου.
Θα απορροφήσουν δημοσιογράφους- μέλη και μη των Ενώσεων, όπως συνέβη με τα Portal κλπ. Δεν πρόκειται για δαιμονοποιημένα μέσα, αλλά για Νέα Μέσα, που στην Αμερική ήδη έχουν παραγκωνίσει την παντοδύναμη τηλεόραση.
Πολλοί από τους εργοδότες θα είναι οι ίδιοι που εκδίδουν εφημερίδες και συμμετέχουν σε τηλεοπτικούς σταθμούς.
Οι ηλεκτρονικές εφημερίδες τα χιλιάδες Μπλογς και η Δημοσιογραφία των Πολιτών
Πρέπει άμεσα να μας απασχολήσουν αφού άμεσα μας αφορούν.
Η ανάγκη οι Ενώσεις να διασφαλίσουν τους όρους εργασίας και εκεί, είναι φανερή. Σε άλλες χώρες υπάρχουν συζητήσεις, αποφάσεις, προβληματισμοί εδώ πως θα χειριστούμε το πλαίσιο, όταν ακόμη αγνοούμε την ύπαρξη και τη διάσταση της νέας αγοράς;
ΙΔΑΝΙΚΑ ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΣΕ ΑΥΤΟΥΣ ΤΟΥΣ ΤΟΜΕΙΣ-ΚΑΙ ΠΟΛΛΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ- ΝΑ ΕΙΜΑΣΤΕ ΣΕ ΣΤΑΔΙΟ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΗΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ.
Αντίστοιχα κάθε ενότητα ξεχωριστά, αποτελεί και έναν μεγάλο φάκελο για έρευνα από επιτροπές και δημοσιογράφους για λογαριασμό των δεύτερων, ώστε να διαμορφωθούν οι προτάσεις.
Οι δικοί μου ανοιχτοί φάκελοι σε κάποιους από αυτούς τους τομείς που ερεύνησα και τα συμπεράσματα που αποκόμισα είναι χρήσιμα αλλά δεν επαρκούν.
Η πρόθεση πρέπει να είναι συλλογική και με στήριξη.
Μετά από όλα αυτά καταλήγω ότι:

• Η ΠΟΕΣΥ δεν έχει εξαντλήσει τις δυνατότητές της.
• Η αναβάθμιση του ρόλου της, θα προκύψει, κυρίως, από την περιφέρεια
• Έχει υποχρέωση και ευθύνη να συμμετέχει σε διαπραγματεύσεις των συλλογικών συμβάσεων και να έρευνα το παρόν και το μέλλον χωρίς φοβίες και ανασφάλειες για το νέο και το άγνωστο.
• Τα όργανα και οι επιτροπές που συγκροτεί μπορούν και πρέπει να λειτουργήσουν εντατικά και με συνέπεια εάν σε αυτές συμμετέχουν οι συνάδελφοι που ενδιαφέρονται για τα κοινά.

6.Πραγματικά παραδείγματα μειωμένων αντανακλαστικών.

Κλείνοντας τον απολογισμό της τριετούς μου θητείας στην ΠΟΕΣΥ ήθελα να επιλέξω κάποιες ενδεικτικές τοποθετήσεις και να τις παραθέσω σε παράρτημα, με στόχο να επιβεβαιώσω όσα προανέφερα με θέσεις και προτάσεις, που έχουν προηγηθεί προεκλογικών και άλλων περιόδων.
Διάλεξα δύο θεματικές ενότητες:

1. Τηλεόραση και Δεοντολογία
2. Πνευματικά Δικαιώματα.

Ήταν μια καυτή μέρα του καλοκαιριού, στην καυτή αίθουσα του ξενοδοχείου όπου διεξαγόταν άλλο ένα Πανελλήνιο Δημοσιογραφικό συνέδριο στη Σαμοθράκη.
Το καυτό θέμα στο οποίο κατέθεσα την παρακάτω εισήγηση με προτάσεις είχε τίτλο: ΄΄ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΚΑΙ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑ΄΄
Θέμα προφητικό, εάν αναλογιστούμε τους τελευταίους μήνες που το επάγγελμα έχει ταυτιστεί, πάλι, με όλων των ειδών τις διαπλοκές.
Στην ίδια ενότητα πολύ ποιο αξιόλογοι από εμένα ομιλητές κατέθεσαν επίσης προτάσεις, συνάδελφοι έκαναν παρεμβάσεις κατέθεσαν αιτήματα και ερωτήματα.
Όλα καταγράφηκαν στα πρακτικά, εκδόθηκαν και μπήκανε στα ράφια.
Καμία συνέχεια, καμία επεξεργασία, καμία αξιοποίηση κανένα ενδιαφέρον για πρακτική αντιμετώπιση.
Για την ιστορία παραθέτω την αρχική εισήγηση, που κράτησα, χωρίς τα όσα ακολούθησαν στη συζήτηση και είχαν μεγάλο ενδιαφέρον.

Τηλεόραση και Δεοντολογία

΄΄Συνάδελφοι και αγαπητοί καλεσμένοι το κείμενο που ακολουθεί δεν τηρεί τους κανόνες ανάπτυξης μιας εισήγησης, καθώς ο χρόνος δεν θα το επέτρεπε.
Αντίθετα και με ΄΄τίτλους΄΄ στοχεύει να σκιαγραφήσει, επιλεκτικά, πλευρές της πραγματικότητας.
Μέσα από τα τρία παραδείγματα, που ακολουθούν θα προσπαθήσω να καταθέσω την προσωπική μου εκτίμηση στο ερώτημα: γιατί φέτος συμπεριλάβαμε την ενότητα: ΄΄ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΚΑΙ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑ΄΄
Παράδειγμα 1
Περίπτωση COLUMBIA
Την ημέρα κατεδάφισης των studio της Columbia έτυχε να περάσω από εκεί.
Το βράδυ, σαν τηλεθεατής, είχα ιδιαίτερο ενδιαφέρον να μάθω τους λόγους.
Τα τρέιλερ δύο καναλιών έλεγαν κάτι για δολοφονική συμπεριφορά του υπουργού πολιτισμού και του ιδιοκτήτη.
Μετά από πολλές διαφημίσεις έπαιξε το ρεπορτάζ με συνεντεύξεις, πολλές συνεντεύξεις, τραγουδιστών, που μίλαγαν για έγκλημα σε βάρος της ιστορίας της ελληνικής μουσικής.
Περίμενα να μάθω ποιοι, γιατί και πως εγκλημάτησαν.
Τα ρεπορτάζ τελείωσε και ήξερα ότι και το πρωί.
Επί πέντε λεπτά παρακολουθούσα -μόνο-τη δίκαιη συναισθηματική φόρτιση καλλιτεχνών.
Υπολόγισα ότι για να συγκεντρωθούν στην κάμερα, τόσες απόψεις κόστισε ολόκληρη η μέρα σε συναδέλφους και συνεργεία, που ήτανε όμως η είδηση και πως στοιχειοθετήθηκε η δημόσια καταγγελία σε βάρος δύο ανθρώπων;
Συγκέντρωσα τις ερωτήσεις μου, σαν τηλεθεατής, και σκέφθηκα να τις στείλω στην δημοσιογραφική ομάδα που δούλεψε για την είδηση και περιλάμβανε: ρεπόρτερ, παρουσιαστή, αρχισυντάκτη, διευθυντή ειδήσεων, ίσως και άλλους.
Θα ρωτούσα: Ποιος πήρε την απόφαση κατεδάφισης; σε ποιόν ανήκει; πόσο θα κόστιζε μια απαλλοτρίωση, θα συνέφερε στο ελληνικό δημόσιο να πληρώσει αυτό το ποσό, οι πολίτες θα συμφωνούσαν; τι ζητούσαμε από τον ιδιώτη; να κρατάει ερειπωμένο το τεράστιο κτίριο μόνο για να υπάρχει ή υπήρχε αντιπρόταση, ποια ήταν τα κειμήλια που καταστράφηκαν όταν στα πλάνα φαινόντουσαν μόνο σελίδες Α4; γιατί οι τραγουδιστές που διαμαρτυρήθηκαν δεν είχαν συσπειρωθεί για να συμβάλλουν στην απαλλοτρίωση, εάν αυτό ήθελαν;
Τι έκανε ή δεν έκανε το αρμόδιο υπουργείο και καταγγέλλεται;
Πάλι σαν τηλεθεατής σκέφθηκα να τηλεφωνήσω στα κανάλια για να ζητήσω πίσω τον χρόνο μου.
Υποσχέθηκαν κάτι που δεν έδωσαν.
Δεν έκανα τίποτα από τα δύο.
Σαν δημοσιογράφος όμως θεωρώ χρέος να επισημάνω αυτό που με θορύβησε:
Εάν με τόση ευκολία καταγγέλλονται κάποιοι ονομαστικά χωρίς να στηρίζετε η κατηγορία πως θα είμαστε αξιόπιστοι όταν πραγματικά θα υπάρχει λόγος καταγγελίας;
Επίσης γιατί οι καταγγελλόμενοι δεν αντέδρασαν;
Έχουν συνηθίσει; αδιαφορούν; εκτιμούν ότι έτσι φθίνει στη συνείδηση των πολιτών η δυναμική των μέσων;
Μήπως σε αυτήν την φθορά οφείλονται, κατά ένα μέρος, ακόμη και τα περιστατικά βίας σε βάρος συναδέλφων;
Η δημοσιογραφική ιδιότητα δε δίνει πλέον την ΄΄ασυλία΄΄ όπως συνέβαινε παλαιότερα, αντίθετα ο δημοσιογράφος γίνεται στόχος και μόνο επειδή είναι φορέας της ιδιότητας.
Εμείς οφείλουμε να καταγγείλουμε τέτοιες μορφές βίας αλλά ταυτόχρονα να αναλύσουμε και τους λόγους που τα χέρια σηκώνονται όλο και ποιο συχνά
Οι συνδικαλιστικοί φορείς αλλά και οι τηλεοπτικοί σταθμοί δεν είναι αμέτοχοι
Οι πρώτοι δεν πρέπει να περιορίζονται μόνο σε ποινές, οι δεύτεροι έχουν ευθύνη εάν προτρέπουν σε ακραίες συμπεριφορές και μεθόδους, τους δημοσιογράφους τους.
Ισχυρός δημοσιογράφος είναι ο αξιόπιστος δημοσιογράφος που δεν πέφτει θύμα παραπληροφόρησης, διασταυρώνει την είδηση πριν τη μεταδώσει και με ευγένεια και σοβαρότητα προσεγγίζει το θέμα και τις πηγές του.
Σε αυτήν την περίπτωση θέλει υπεύθυνο συμπαραστάτη τον ΄΄φορέα΄΄ που εργάζεται.

Παράδειγμα 2
Περίπτωση Άλεξ
Χωρίς εισαγωγές θα σημειώσω ότι σε αυτήν την περίπτωση η δημοσιογραφική έρευνα συνέβαλλε:

• 􀀹 Να κινηθεί η αστυνομία σε άλλη κατεύθυνση
• 􀀹 Τροφοδότησε με στοιχεία
• 􀀹 Ευαισθητοποίησε μάρτυρες, έσπασε τη σιωπή
• 􀀹 Συγκέντρωσε, σε ανύποπτο χρόνο στοιχεία, που στην πορεία μπορεί να αποδειχθούν πολύ σημαντικά.
• 􀀹 Άνοιξε τον φάκελο παραβατικότητα ανηλίκων και κοινωνικός ρατσισμός
• Ταυτόχρονα:
• 􀀹 Τροφοδότησε με σενάρια, έγινε βήμα κάποιων που προσπάθησαν να παραπληροφορήσουν.
• 􀀹 Προκάλεσε εθισμό στην κοινή γνώμη να παρακολουθεί μέρα με τη μέρα την εξέλιξη μιας αστυνομικής ιστορίας.
• 􀀹 Δημιούργησε έναν στενό κλοιό, γύρω από το περιβάλλον των παιδιών που φαίνεται να εμπλέκονται
• 􀀹 Εξέθεσε κάποια από τα παιδιά, που το οικογενειακό τους περιβάλλον αλλά και οι κρατικοί φορείς, δε φρόντισαν να προστατεύσουν.

Τα άφησαν να κυκλοφορούν δίπλα στις κάμερες και με μυθεύματα ή πραγματικά γεγονότα να γίνονται τα πρόσωπα της ημέρας.
Για αυτό το σοβαρό ατόπημα επιβλήθηκαν πρόστιμα σε κάποια κανάλια, δεν γνωρίζω εάν αντίστοιχα, οι συνυπεύθυνοι λογοδοτήσουν
Που ήταν όμως εκείνη τη στιγμή οι θεσμοθετημένοι προστάτες της παιδικής αθωότητας;
Έπρεπε οι δημοσιογράφοι να λειτουργήσουν με γνώσεις κοινωνιολόγου, ψυχολόγου; Εισαγγελέα;
Η εικόνα κατέγραψε μια ελληνική πραγματικότητα για αυτήν τιμωρήθηκαν αυτοί που την έδειξαν εκείνοι όμως που δεν τη χειρίστηκαν σωστά τι;

Παράδειγμα 3
Εξομολόγηση έναντι… αμοιβής
Μέσω ενός μηνύματος, μαζικής αποστολής, ενημερώθηκα από κάποιο γνωστό πρόσωπο, ότι συμμετείχε σε τηλεοπτική ψυχαγωγική εκπομπή, όπου αφηγήθηκε περιστατικά, από την ιδιωτική ζωή των γονέων του, που ζουν σε ένα μικρό χωριό της Ελλάδας.
Προέτρεπε τους παραλήπτες, του μηνύματος, να παρακολουθήσουν την εκπομπή.
Όταν μετά από καιρό συνάντησα το πρόσωπο μου είπε πόσο πετυχημένη ήταν η εκπομπή, ότι ταξίδεψε δωρεάν και πήρε και ένα ποσό 1000 ή 1500 ευρω από την παραγωγή. Συμπλήρωσε ότι το συγκεκριμένο επεισόδιο έκανε και…καλά νούμερα.
Απόρησα αλλά σκέφθηκα ότι κινήθηκε επιπόλαια χωρίς να εκτιμήσει τις επιπτώσεις, στο κοινωνικό περιβάλλον του χωριού του.
Απευθύνθηκα σε κοινούς γνωστούς και με σοβαρό ύφος ρώτησα :
΄΄Καλά και μετά πως κυκλοφόρησε στην πλατεία του χωριού;΄΄
Με κοίταξαν μάλλον με απορία και κατανόηση για τον άτοπο προβληματισμό μου και μου απάντησαν:
΄΄Μα τι λες, έγινε φίρμα και λένε και μπράβο που τα είπε΄΄
Ήταν μια καλή στιγμή να παραδεχτώ ότι κάτι άλλαξε στην ελληνική επαρχία και κοινωνία, από τότε που μεγάλωνα σε αυτήν.
Έκανα ένα μικρό ΄΄ταμείο΄΄ για τους εμπλεκόμενους της υπόθεσης.
Ο φορέας της ιστορίας κέρδισε λίγη δημοσιότητα, μια αποζημίωση και… ανέβηκε στην εκτίμηση των περισσότερων συγχωριανών του.
Ο ΄΄προαγωγός΄΄ ή αλλιώς το τηλεοπτικό κανάλι
Με φθηνό προϊόν καλύπτει μια ζώνη, κάνοντας νούμερα, γιατί να ξοδευτεί και να παρουσιάσει κάτι καλύτερο;
Ο αποδέκτης-τηλεθεατής
Διασκέδασε με το φθηνό προϊόν και πιθανά ένιωσε καλύτερα- όπως λένε οι αναλυτές- που υπάρχουν χειρότερα.
Τελικά όταν είναι παγκόσμια είδηση η πολύ προσωπική ζωή του προέδρου της Αμερικής και ένα φουστάνι γίνεται σημαία, όταν οι Έλληνες πολιτικοί φωτογραφίζονται με τα παιδιά τους και στην ελληνική τηλεόραση το μεγαλύτερο μέρος του προγράμματος αφορά όχι ειδήσεις της ΄΄κλειδαρότρυπας΄΄ αλλά δημόσιο στριπτήζ ψυχών και προσώπων, γιατί πιστεύουμε ότι οι τηλεθεατές έχουν αντισώματα;
Οι εμπλεκόμενοι
Δημοσιογράφοι, διευθυντές, εργοδότες και τηλεθεατές είναι οι καταρχήν εμπλεκόμενοι και συνυπεύθυνοι, ο καθένας για διαφορετικούς λόγους.
Εν αρχή τα δημοσιογραφικά ΄΄ατοπήματα΄΄

Η είδηση πέθανε Ζήτω η πληροφορία.

Η κλασική κάλυψη μιας είδησης που στη συνέχεια επεξεργαζόταν ο δημοσιογράφος και αργότερα μετέδιδε, έχει πεθάνει με τη βοήθεια της ζωντανής σύνδεσης, του δορυφόρου και των νέων μέσων.
Η σωστή πληροφορία, στη σωστή στιγμή είναι αυτή που σε πολλούς τομείς διεθνώς, τιμάται πλέον ακριβά.
Η αγωνία του δημοσιογράφου να βρει πρώτος την πληροφορία και πρώτος να την μεταδώσει, μέσω ενός κυκλώματος που μένει ανοιχτό, είναι ο πρώτος εχθρός της διασταύρωσης.
Αν ταυτόχρονα συνδυαστούν και άλλοι παράμετροι όπως: απειρία, άγνοια, χαλαρή συνείδηση, πρόσκαιρη επιτυχία, πίεση από το μέσο ή τον ανταγωνιστή, το αποτέλεσμα είναι μια σίγουρη διάψευση που δυστυχώς συμβαίνει όλο και ευκολότερα.
Διευθυντές-Διοίκηση- Εργοδότες
Σε μια μικρή χώρα πολλά μικρά και μεγάλα κανάλια με δωρεάν πρόγραμμα, διεκδικούν τον τηλεθεατή, τον οποίο παραλαμβάνουν οι διαφημιστές για να τον κάνουν καταναλωτή.
Τα έσοδα κρίνονται από το ενδιαφέρον του τηλεθεατή, τα προγράμματα στήνονται
για αυτόν και η ενημέρωση δεν εξαιρείται.
Διευθυντές και αρχισυντάκτες, στα πρόθυρα εγκεφαλικού, πιέζουν για ένα πλάνο παραπάνω ταυτόχρονα πιέζουν το κόστος παραγωγής σε σχέση με το ανθρώπινο δυναμικό, προς τα κάτω.
Με αυτά τα δεδομένα καλός ρεπόρτερ δεν είναι αυτός που διστάζει, για να σκεφτεί τι είναι και τι όχι δεοντολογικό αλλά αυτός που διασφαλίζει το παραπάνω.
Ταυτόχρονα έχουν αρχίσει να ανθούν και οι ΄΄πολυειδικότητες΄΄ όπως:

• Δημοσιογράφοι-βιντεολήπτες
• Βιντεολήπτες-δημοσιογράφοι
• Δημοσιογράφοι παραγωγοί διαφήμισης
• Δημοσιογράφοι που αναζητούν χορηγούς για τις εκπομπές τους.
• Πολίτες σε ρόλο δημοσιογράφου
• Τηλεθεατές και δεοντολογία

Είναι οι τηλεθεατές άμοιροι ευθυνών;
Οι κοινωνικές επιστήμες θα μπορούσαν να απαντήσουν υπεύθυνα.
Πολύ πρόχειρα θα ήθελα να αναρωτηθούμε:
Ενημερώνονται ή διασκεδάζουν με τα δελτία ειδήσεων;
Θα είχε ενδιαφέρον μια μελέτη που να καταγράφει πόσοι γονείς επιλέγουν μέσω της ειδικής σήμανσης το τηλεοπτικό πρόγραμμα που θα παρακολουθήσουν τα παιδιά τους;
Συνδικαλιστικοί φορείς
Εδώ ας σημειώσουμε τις πρώτες δύο αδυναμίες:
Στις ενώσεις δεν ανήκουν όλοι όσοι ασκούν το δημοσιογραφικό επάγγελμα και ο κώδικας δεοντολογίας, στην Ελλάδα τουλάχιστον, είναι ένας εσωτερικός κανονισμός με περιορισμένη εμβέλεια.
Αυτό δεν αφορά τον τηλεθεατή που συνήθως δεν κάνει διάκριση ανάμεσα σε δημοσιογράφους μέλη και μη.
Ένα ακόμη σημαντικό στοιχείο είναι ότι η ταχύτητα με την οποία αλλάζουν τα δεδομένα οδηγεί και θα οδηγεί τον κάθε κώδικα σε ΄΄πρόωρη γήρανση΄΄.
Οι νέες τεχνολογίας άλλαξαν ήδη τις συνθήκες εργασίας η΄΄ Τηλεόραση χωρίς σύνορα΄΄ θα τις μεταμορφώσει.
Ενδεικτικά θα αναφέρω τη σχέση δημοσιογράφων και διαφήμισης και πως τα μέτρα που σήμερα λαμβάνονται μπορεί να είναι σε λίγο αναχρονιστικά.
Πρόσφατα και σύμφωνα με τον Κώδικα έγιναν κάποιες διαγραφές δημοσιογράφων που άμεσα διαφήμισαν προϊόντα.
Ταυτόχρονα εδώ και χρόνια στους τίτλους των ειδήσεων περνούν κρόουλ με το ποιος ντύνει τον κεντρικό παρουσιαστή και με τι βάφεται η κεντρική παρουσιάστρια.
Δεν είναι το ίδιο άλλα πόσο απέχει πρακτικά, για να το κατανοήσει και ο απλός τηλεθεατής;
Σίγουρα έχετε δει ταινίες του Τζέημς Μποντ μήπως θυμάστε ότι ανάμεσα στα άλλα ο ήρωας έπινε συγκεκριμένο ποτό και χρησιμοποιούσε συγκεκριμένες μάρκες προϊόντων.
Για εκείνη την εποχή αυτή η μορφή διαφήμισης ήταν καινοτομία, με τη λειτουργία της Τηλεόρασης Χωρίς Σύνορα έγινε οδηγία, οι εξαιρέσεις που προβλέπονται για τα ενημερωτικά προγράμματα, σύμφωνα με τους εκτιμητές, μπορούν να ξεπεραστούν με διάφορους ευέλικτους τρόπους και οι δημοσιογράφοι να γίνουν ΄΄νομιμοποιημένοι΄΄ φορείς διαφήμισης.
Επίσης στα εξελιγμένα κινητά σας μπορείτε σήμερα να δείτε τηλεόραση, δελτία ειδήσεων και πολλά άλλα που είναι αποτέλεσμα δημοσιογραφικής εργασίας, που όμως έχει παραχθεί για άλλα μέσα.
Πως νομιμοποιείται αυτή η μετάδοση;
Είναι μήπως η στιγμή να δούμε και τι έρχεται αντί να κουβεντιάζουμε μόνο το παρόν;
Προτάσεις

• Αποδοχή της κρίσης και εκτίμηση όλων των παραμέτρων.
• Συνεργασία δημοσιογράφων- εργοδοτών- πολιτών.
• Καμπάνια ενημέρωσης με χρήση όλων των δυνατοτήτων που επιτρέπουν τα καταστατικά των Ενώσεων.
• Διαρκής προσαρμογή του κώδικα δεοντολογίας σε νέα δεδομένα
• Δια βίου επιμόρφωση των δημοσιογράφων
• Θέσπιση ετήσιων ΄΄σεμιναρίων΄΄ με άδεια του εργοδότη, για ενημέρωση σε θέματα δεοντολογίας κ.α
• Μελέτη για τις νέες συνθήκες εργασίας, όπως αυτές θα διαμορφωθούν με την εφαρμογή της οδηγίας για την ΄΄Τηλεόρασης χωρίς σύνορα.΄΄
• Συνεργασία με κρατικούς φορείς και εργοδότες για να βρεθεί ο τρόπος ώστε όσοι ασκούν το δημοσιογραφικό επάγγελμα να δεσμεύονται και από τον Κώδικα δεοντολογίας του επαγγέλματος.
• Οι κώδικες δεοντολογίας άλλων χωρών πχ κόκκινη βίβλος στο BBC

Νατάσα Μποζίνη




ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ
Από το 1993 με το νόμο 21/21 η Ελλάδα έχει έναν σημαντικό και πολύ αξιοπρεπή νόμο για την κατοχύρωση των Πνευματικών Δικαιωμάτων των δημιουργών, μεταξύ των όποιων και οι δημοσιογράφοι-όπως αναφέρουν οι διατάξεις του- .
Από την πρώτη ημέρα που ασχολήθηκα ενεργά μέσω επιτροπών και συνεργασιών με νομικούς και άλλους φορείς, με το θέμα, αναζητώ έναν συνάδελφο, ανεξάρτητα από τη σχέση εργασίας του, που να εισέπραξε το οποιοδήποτε ποσό, από Π.Δ, διατηρώντας τον τίτλο του δημοσιογράφου.
Ακόμη ψάχνω.
Ταυτόχρονα παρακολούθησα και παρακολουθώ τι κάνουν άλλα σωματεία και εκπρόσωποι δημιουργών όπως αφηγητές, σεναριογράφοι κ.α.
Επιγραμματικά σας αναφέρω ότι έχουν ξεσκονίσει όλες τις διατάξεις και για ότι τους αφήνει ακάλυπτους, καταθέτουν αιτήματα για τροποποιήσεις κλπ.
Αδρανήσαμε με δική μας ευθύνη.
Όταν οι δημοσιογράφοι αδιαφορούν, τότε και οι εκπρόσωποι τους αδρανούν.
Αυτή είναι η πραγματικότητα που επίσης δε με βρίσκει σύμφωνη καθώς πιστεύω ότι τα συλλογικά όργανα πρέπει να είναι ένα βήμα μπροστά και να ενημερώνουν το σύνολο του κλάδου, ο οποίος στη συνέχεια θα αποφασίσει με ποια προτεραιότητα και σε ποιο βαθμό θα γίνουν οι διαπραγματεύσεις για τα θέματα που τον αφορούν
Θα μπορούσα να παραθέσω δεκάδες παραδείγματα για το τι κάνουν οι συνάδελφοι και τα όργανά τους το εξωτερικό που εδώ και χρόνια έχουν δημιουργήσει φορείς διαχείρισης των Π.Δ.
Θα περιοριστώ να σας παραπέμψω πάλι σε αυτό που κάνετε καλά:
Την έρευνα, για να κάνουμε και ο καθένας μόνος του, την αυτοκριτική του.
Σε μια προσπάθεια πρώτης δημόσιας ενημέρωσης και διαλόγου η ΠΟΕΣΥ και η ΕΣΠΙΤ πρότειναν στο τελευταίο συνέδριο της Σαμοθράκης να υπάρχει και η ενότητα για τα Πνευματικά Δικαιώματα, με αυτήν έκλεισαν και οι εργασίες.
Η συζήτηση διήρκησε …4 ώρες με την αίθουσα γεμάτη.
Σε αυτά τα πρακτικά όχι απλώς θα σας παραπέμψω αλλά θα επισημάνω ότι είναι απαραίτητο να τα διαβάσετε.
Ενδεικτικά μόνο θα αναφέρω ότι μεταξύ άλλων προέκυψε ότι σύμφωνα με το νόμο ο Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης Έργου του Λόγου εισπράττει θεσμοθετημένο ποσοστό και υπέρ των δημοσιογράφων του τύπου.
Ο νομικός σύμβουλος του συγκεκριμένου Οργανισμού ανέφερε ότι στο παρελθόν μίλησαν με εκπροσώπους της ΕΣΗΕΑ αλλά μετά καμία συλλογική κίνηση…
Τα χρήματα όμως εκταμιεύονται και είναι τα ελάχιστα που δικαιούται ο κλάδος.
Από αυτήν την μικρή πρωτοβουλία αλλά και από τις παρεμβάσεις της υπογράφουσας στο συνέδριο των σκηνοθετών με θέμα τα Πνευματικά τους Δικαιώματα ή διευθύντρια του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας, όπως δήλωσε δημόσια, πήρε την πρωτοβουλία και διοργάνωσε Ημερίδα, αποκλειστικά με θέμα τα ΄΄Πνευματικά Δικαιώματα και Δημοσιογράφοι.΄΄
Αποφάσισα να συμπεριλάβω σε αυτόν τον απολογισμό, την εισήγησή που κατέθεσα στην συγκεκριμένη διοργάνωση καθώς ανεξάρτητα από το προφορικό ύφος του κειμένου, συμπεριλαμβάνει συγκεκριμένα παραδείγματα που αφορούν στην εργασία μας.
Εισήγηση στην Ημερίδα με θέμα: ΄΄Δημοσιογράφοι και Πνευματικά Δικαιώματα΄΄ (Νοέμβριος 2007)
΄΄Η αρχική μου πρόθεση, για τη δομή αυτής της ομιλίας, ανατράπηκε λίγες ώρες πριν την έναρξη της ημερίδας.
Η σκέψη να περιγράψω, κυρίως, τα δεδομένα και να επισημάνω τις νέες απαιτήσεις των ΜΜΕ και του κοινού, από τους δημοσιογράφους, κατέληξε αδύναμη όταν μεταξύ του σχετικού, υλικού που μου έστειλαν συνάδελφοι και συνεργάτες ήταν και κάποιες συμβάσεις του 1985, για το πνευματικό δικαίωμα του… Ποπάυ
Πρόκειται για τον ίδιο Ναύτη που τρώει σπανάκι, έχει τατουάζ, αγιάτρευτο έρωτα για την Όλιβ και η οποιαδήποτε χρήση από άλλους, πλην της εταιρείας που έχει τα δικαιώματα, προϋποθέτει δεκάδες σελίδες που διασφαλίζουν το που, πως και για πόσο, ο ναύτης θα χρησιμοποιηθεί.
Αντίστροφα όταν κάποιος Έλληνας εκφωνητής, κληθεί να ντουμπλάρει τη φωνή της ίδιας φιγούρας η κάποιας αντίστοιχης σε μεταγλωττισμένη εκδοχή, για την τηλεόραση,
καλείται να υπογράψει πολυσέλιδες συμβάσεις παραίτησης κάθε δικαιώματος, για 30, 50 ή 100 ευρώ.
Το ίδιο ισχύει για τις αφηγήσεις δημοσιογράφων σε ξένα ντοκιμαντέρ κλπ.
Ασφαλώς ο Ποπάυ δεν είναι Έλληνας δημοσιογράφος και παρά το γεγονός ότι ευδοκιμεί σε μια χώρα που η νομοθεσία της δεν ευνοεί ιδιαίτερα τα πνευματικά δικαιώματα φυσικών προσώπων, ΄΄ο ίδιος ΄΄ πουλάει ακριβά την ΄΄υπογραφή΄΄ του
Ίσως χρίζει ψυχανάλυσης αλλά η σύμβαση του καρτούν, σε συνδυασμό με τα αποτελέσματά μιας μικρής έρευνας, για τους τρόπους με τους οποίους, οι Έλληνες εκ του προχείρου καταπατούν ή παραχωρούν την πνευματική τους δημιουργία, με οδήγησαν στην ανάγκη να σας μιλήσω για τις μεθόδους, που χρησιμοποιούνται ευρέως, ώστε η πραγματικά αξιόλογη ελληνική νομοθεσία περί πνευματικών δικαιωμάτων, να καταργείται με διάτρητες συμβάσεις, πρόχειρες νομικές γνωμοδοτήσεις, πιέσεις και συμβιβασμούς.
Σε αυτήν την κατεύθυνση και έχοντας το προνόμιο να έχουν προηγηθεί ομιλίες σχετικές με τη νομοθεσία και τα δικαιώματα των δημοσιογράφων, κατέληξα στο να εγκαταλείψω το αρχικό μου σκεπτικό και κείμενο και να επικεντρωθώ στο να σας παρουσιάσω ένα ρεπορτάζ για εμάς τους Έλληνες και τους άλλους ,τους ΄΄Ξένους΄΄.
Εμείς και οι Άλλοι
Παράδειγμα πρώτο.
Οι Ελληνικοί τηλεοπτικοί σταθμοί πληρώνουν εκατοντάδες εκατομμύρια για να αγοράσουν τα δικαιώματα ιδεών ξένων δημοσιογραφικών και ψυχαγωγικών εκπομπών.
΄΄Το 60 λεπτά χωρίς μοντάζ΄΄ είναι μια δημοσιογραφική εκπομπή η ιδέα της οποίας έχει πουληθεί, από τον σχεδιαστή, σε πολλές χώρες.
Αντίστοιχα σε πόσες ελληνικές δημοσιογραφικές εκπομπές που έχουν, δομή, σενάριο έρευνα, πρωτότυπο σχεδιασμό από τον δημοσιογράφο αρχισυντάκτη και ειδικά αφιερώματα ,έχετε δει το όνομα του ανθρώπου που σκέφτηκε την ιδέα και τη σχεδίασε;
Μόλις χθες ένας φίλος και συνεργάτης που έχει σχεδιάσει σημαντικές παραγωγές μου έλεγε ότι στο εξωτερικό ο Concept Maker πληρώνεται με το τρίτο υψηλότερο ποσοστό επί του τζίρου της σειράς που δημιούργησε.
Οι αρχισυντάκτες των εντύπων έχουν αναγνωρισμένα Π.Δ οι αντίστοιχοι των εκπομπών τι;
Διευκρινίζω ότι δεν αναφέρομαι σε ειδήσεις και επικαιρότητα αλλά σε εκπομπές που έχουν συγκεκριμένη, δημιουργική δομή και προστατεύονται από τις διατάξεις.
Ας υποθέσουμε ότι από αύριο αρχίζουν οι ΄΄γεννήτορες΄΄ της ιδέας να αναφέρονται και επιθυμούν να αναθέσουν σε κάποιον οργανισμό συλλογικής διαχείρισης το δικαίωμα είσπραξης του ποσοστού που τους αναλογεί.
Με ποια επαγγελματική ιδιότητα θα εγγραφούν; Σε ποιόν οργανισμό;
Ο τίτλος και μόνο της σημερινής ημερίδας επιβεβαιώνει ότι οι συμμετέχοντες γνωρίζουν και αναγνωρίζουν πότε μία δημοσιογραφική εργασία, στα οπτικοαουστικά μέσα έχει Πνευματικά Δικαιώματα πως όμως θα εισπραχθούν;
Πρόσφατα μιλούσα με συνάδελφο η δουλειά του οποίου έχει πολλές ελληνικές και ξένες διακρίσεις. Τα ντοκιμαντέρ του είναι όλα τους ΄΄παιδιά΄΄ του.
Ο ίδιος είχε την αρχική ιδέα της εκπομπής και για κάθε επεισόδιο αποφασίζει:
το θέμα, σχεδιάζει πως, που, θα το ερευνήσει, γράφει τα κείμενα, και αφηγείται, μοντάρει τον λόγο και τη σειρά των εικόνων.
Όπως κάνουνε δεκάδες συνάδελφοι μεταξύ των οποίων και η ομιλούσα.
Επικαλούμενη τη λογική και τις επιστημονικές σας γνώσεις σας καλώ να κάνουμε μια άσκηση.
Πόσες από τις προηγούμενες εργασίες του συναδέλφου έχουν Πνευματικά Δικαιώματα;
Σε ποιόν φορέα θα εγγραφεί ως δημοσιογράφος-ερευνητής, κειμενογράφος; ώστε να διαχειρίζεται αυτά τα δικαιώματα;
Ο σκηνοθέτης με τον οποίο συνεργάζεται ο συνάδελφος εισπράττει τα δικαιώματά του σε επαναλήψεις κλπ.
Ο συνάδελφος έπρεπε να κάνει έναρξη στην εφορία με τον κωδικό σεναριογράφος ώστε να βρει αντίστοιχη κάλυψη, καθώς έτσι θα παραδεχόταν ότι σαν δημοσιογράφος δεν έχει δικαιώματα.
Άσκηση δεύτερη
Σκεφθείτε τι θα γίνει εάν όλοι αλλάξουμε ή προσθέσουμε και αυτήν την επαγγελματική ιδιότητα
Ομολογώ ότι είναι η επόμενή κίνηση μου καθώς το ζήτημα δεν είναι μόνο οικονομικό.
Ντοκιμαντέρ και αφιερώματα σε πολύ ειδικά θέματα για τα οποία δαπάνησα μέρες και νύχτες για έρευνα και σενάριο, τα έχω δει στην καλύτερη περίπτωση να παίζουν τρεις και τέσσερις φορές και στη χειρότερη κάποια άλλη φωνή να αντικαθιστά τη δική μου, εκφωνώντας το κείμενο μου χωρίς καμία αλλαγή.
Ηθικά παρήγορο σε αυτήν την κατεύθυνση είναι το ευχαριστώ που μου λένε στις γιορτές, οι σκηνοθέτες με τους οποίους συνεργάστηκα και εισπράττουν το ποσοστό που τους αναλογεί.
Η αναφορά στο προσωπικό παράδειγμα είχε αποκλειστικό σκοπό να περιγράψει τις συνθήκες χωρίς να εκθέσει προσωπικά δεδομένα άλλων συναδέλφων.

Παράδειγμα Δεύτερο

Ζητήσαμε να χρησιμοποιήσουμε μια φωτογραφία από συναυλία στη Βουδαπέστη και απευθύνθήκαμε τυχαία σε μια τράπεζα φωτογραφικών και οπτικοαουστικών δεδομένων του εξωτερικού.
Μεταξύ των ερωτημάτων που έπρεπε να απαντήσουμε, στη φόρμα παραγγελίας ήταν:
Που θα χρησιμοποιηθεί; σε οδοντιατρείο, εφημερίδα; εστιατόριο;
Για πόσο χρόνο θα εμφανιστεί ;
Σε ποια ανάλυση θα μας τη στείλουν;
Πρόκειται για εμπορική εκμετάλλευση ή μήπως για παρουσίαση σε παιδικό σταθμό;
Από το σύνολο των απαντήσεων προέκυψε η τιμή που ήταν 580 ευρώ για τρεις μήνες ως ντεκόρ σε εστιατόριο.
Όλα αυτά για μια σύγχρονη εικόνα
Ζήτησαν το 50% του μισθού που παίρνει ένας Έλληνας φωτορεπόρτερ εφημερίδας, το όνομα του οποίου συχνά δεν αναγράφεται κάτω από την εικόνα.
Ακόμη μεγαλύτερη διαδικασία χρειάζεται για οπτικοακουστικό υλικό.
Είναι στη διάθεσή σας αντίγραφα όλων των συμβάσεων που αναφέρω, χωρίς τα προσωπικά στοιχεία των συμβαλλόμενων για να προχωρήσετε, εάν επιθυμείτε σε μια δική σας αναζήτηση.

Ο Μισθωτός

Ο εργοδότης απαιτεί από τον μισθωτό δημοσιογράφο να υπογράψει εν λευκώ παραχώρηση των δικαιωμάτων.
Στη συνέχεια, έχουμε δει, ειδικά αφιερώματα με διαπιστωμένα πνευματικά δικαιώματα να:
Δημοσιεύονται στην εφημερίδα με την οποία ο δημοσιογράφος έχει σύμβαση.
Να αποτελούν την πρώτη ύλη για ραδιοφωνική ή τηλεοπτική εκπομπή σε σταθμό του ίδιου εργοδότη και φυσικά να δημοσιεύονται και στη ηλεκτρονική σελίδα του Ομίλου.
Εάν μάλιστα πρόκειται και για αξιόλογη οπτικοακουστική παραγωγή το επόμενο βήμα είναι ακόμη και η διανομή DVD μέσω εντύπου.
Σε όλα τα προηγούμενα δε περιλαμβάνεται το θεσμοθετημένο Τέλος που εισπράττει ο εκδότης από Οργανισμούς Συλλογικής διαχείρισης, τα έσοδα που έχουν εταιρείες αποδελτίωσης οι οποίες στο εξωτερικό επίσης καταβάλλουν κάποιο Τέλος καθώς η επιχειρηματική τους λειτουργία στηρίζεται στην πνευματική εργασία φυσικών προσώπων
Αυτή είναι η δημοσιογραφική εργασία που γίνεται ΄΄πολυπροϊόν΄΄
Την ίδια ώρα συνάδελφοι στην Ευρώπη έχουν ξεκινήσει αγώνα με στόχο να πετύχουν την καταβολή τέλους για τις αναδημοσιεύσεις θεμάτων που κάνει η Google.

Ο ελεύθερος επαγγελματίας

Εάν δεν παραιτηθεί από κάθε δικαίωμα θα δουλέψει;
Πως ο εξαίρετος Ελληνικός Νόμος διασφαλίζει την εφαρμογή των διατάξεων του;
Σε όσους βιαστούν να σκεφθούν ότι οι διαπραγματεύσεις συνδικαλιστικών ενώσεων μπορούν να λύσουν το πρόβλημα, ας το ξανασκεφτούν.
Να το κινήσουν μπορούν, να επιμείνουν, επίσης, μπορούν, να ζητήσουν τροποποιήσεις διατάξεων είναι απαραίτητο.
Αυτό όμως που δεν μπορούν, με την παρούσα κατάσταση, είναι να διασφαλίσουν ότι ο ελεύθερος επαγγελματίας που θα αρνηθεί να παραιτηθεί των δικαιωμάτων του, θα έχει εργασία
Παραγωγές ιδιωτικών και δημόσιων φορέων με συμβάσεις ΄΄φασόν΄΄ για παραχώρηση πνευματικών δικαιωμάτων
Για το τέλος αυτής της ενότητας άφησα ένα πολύ ενδιαφέρον κομμάτι…
Τις προκηρύξεις ιδιωτικών αλλά κυρίως φορέων του δημοσίου που ζητούν από τον ανάδοχο του κάθε έργου να παραχωρήσει τα δικά του δικαιώματα αλλά και τρίτων τους οποίους έχει προτείνει ως συνεργάτες.
Μάλιστα απαιτούν ο ανάδοχος να αναλάβει εξ αρχής την ευθύνη σε περίπτωση που κάποιος δημιουργός καταφύγει στα δικαστήρια.
Όπως βέβαια θα ξέρετε , σχεδόν πάντα οι ανάδοχοι υπογραφούν αυτές τις εκβιαστικές συμβάσεις προκειμένου αυτοί και οι μικρές εταιρείες τους να έχουν κάποια δουλειά .
Βρήκα δεκάδες προκηρύξεις για παραγωγή ντοκιμαντέρ, λευκωμάτων εκδόσεων κλπ μεταξύ των οποίων:
ΕΟΤ, Υπουργείο Παιδείας, Νομαρχία Λέσβου, Νομαρχία Καρδίτσας, Εκπαιδευτική τηλεόραση, Νομαρχία Καβάλας, Αιτωλική γη, Περιφέρεια Θράκης και πολλές άλλες.
Όλες χωρίς καμία εξαίρεση, ζητούσαν εξ ολοκλήρου και για πάντα όλα τα δικαιώματα όλων των συντελεστών για…πάσα χρήση.
Σας διαβάζω αποσπάσματα και στη συνέχεια τα καταθέτω στο αρχείο του ΟΠΙ
Μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις ζητάνε από τον ανάδοχο να χρησιμοποιήσει και σήμανση υψηλής τεχνολογίας ( κρυπτογράφηση δηλαδή ) ώστε να μην μπορέσει κάποιος να υποκλέψει το υλικό και παραβιάσει το πνευματικό δικαίωμα που τους…παραχωρήθηκε εν λευκώ και για πάντα.
Δεν βρήκα πουθενά μια προκήρυξη που να σέβεται τη δημιουργία και να ζητά τα δικαιώματα με χρονοδιάγραμμα, σεβασμό στο ίδιο το έργο, με διαβεβαιώσεις για μη παραβιάσεις κλπ.
Σας θυμίζω τα παραδείγματα του εξωτερικού και σας καταθέτω ενδεικτικά και μια σύμβαση μεταξύ ξένου συγγραφέα με ελληνικό θέατρο.
Για να παραχωρήσει ο πρώτος, το έργο του για κάποιους μήνες βάζει όρους που, καταρχήν επιτρέπουν στον συγγραφέα να διατηρήσει τον αυτοσεβασμό του.
Επίσης θυμίζουν ότι η τιμή του πνεύματος δεν είναι χαμηλή.
Η τελευταία άσκηση για σήμερα
Θα σας διαβάσω τρεις γραμμές μιας προκήρυξης και τις ειδικότητες που έχουν πνευματικά δικαιώματα για την συγκεκριμένη παραγωγή.
Θα ήθελα, πρόχειρα, να εκτιμήσετε με τι ποσό μπορούν να δοθούν για πάντα και για παντού, τα δικαιώματα των συντελεστών.
Το συνολικό ποσό παραγωγής είναι …8.000 ευρω
Διακαναλικές μεταδώσεις, και φθηνό ραδιόφωνο με εργασία άλλων
Η τελευταία τάση της μόδας στους τηλεοπτικούς σταθμούς είναι, τη μισή μέρα να παίζουν και να σχολιάζουν το πρόγραμμα των αντίπαλων καναλιών.
Πότε και ποιος ρώτησε ποιόν, εάν η έρευνα που έκανε για τον εργοδότη του, μπορεί να μεταδοθεί αποσπασματικά και να σχολιάζεται;
Ενδεικτικό παράδειγμα η εκπομπή του Λάκη Λαζόπουλου που σύμφωνα με την προσωπική μου γνώμη όχι απλώς έχει πνευματικά δικαιώματα αλλά ο αυτοσχεδιασμός και ζωντανή πρόζα σε διαδραστική σχέση με το κοινό του, την κάνουν κάθε φορά μοναδική.
Την επόμενη μέρα της προβολής τη βλέπουμε παντού και μάλιστα κομμένη αυθαίρετα.
Ακόμη:

Χιλιάδες ραδιόφωνα σε ολόκληρη τη χώρα διεκδικούν άδειες και συχνότητες χαρακτηρίζοντας ενημερωτικό πρόγραμμα την αναμετάδοση θεμάτων, ερευνών, άρθρων κλπ που έχουν γράψει άλλοι.
Τι τέλος καταβάλλουν και με ποιο τρόπο θα έπρεπε;
Πως διασφαλίζεται η ποιότητα της ενημέρωσης;

Πώληση δελτίων ειδήσεων από τηλεοπτικούς σταθμούς σε εταιρείες κινητής τηλεφωνίας, νέο μοντέλο.

Ραδιόφωνο και τηλεόραση στο διαδύκτιο μεγάλο κεφάλαιο θέλει ειδική ανάλυση και μελέτη.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Πριν τελειώσει ο χρόνος μου θα ήθελα να προλάβω να καταθέσω μερικές προτάσεις σε τίτλους:

1. Ο ΟΠΙ ίσως θα έπρεπε να μελετήσει τις ασάφειες στις φόρμες παραχώρησης πνευματικών δικαιωμάτων, που είναι ενταγμένες σε προκηρύξεις ιδιωτικών και δημόσιων φορέων, με αντικείμενο την παραγωγή οπτικοακουστικών μέσων.
2. Η ανάγκη επίσημης και έγκριτης ενημέρωσης-στήριξης φορέων για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις στην παραγωγή και διαχείριση έργων με πνευματικά δικαιώματα. είναι μεγάλη, για να μη βρεθούμε όλοι στα δικαστήρια.
3. Ίσως δημοσιογράφοι και εκδότες θα έπρεπε να μελετήσουν το ενδεχόμενο
4. υποχρεωτικής σήμανσης των: άρθρων, ερευνών, αφιερωμάτων που έχουν πνευματικά δικαιώματα και δημοσιεύονται ή προβάλλονται, ώστε όσοι τα χρησιμοποιούν να ξέρουν σε τι είναι υπόχρεοι.
5. Η Έλλειψη επίσημου φορέα κατάθεσης πρωτότυπων ιδεών γραπτού λόγου μουσικής και εικόνας έχει δημιουργήσει ένα ρεύμα προς την κατοχύρωση μέσω φορέων του εξωτερικού.
6. Για παράδειγμα Έλληνες δημιουργοί καταθέτουν στην Ένωση Σκηνοθετών του Καναδά.
7. Πρόσφατα βρήκα ένα ελληνικό Site που παρείχε έναντι αμοιβής ηλεκτρονικά παραστατικά για κατοχύρωση.
8. Η θέσπιση επίσημου φορέα για την κατάθεση και κατοχύρωση ιδεών θα λύσει πολλές σημαντικές διαφορές και σίγουρα μπορεί να είναι και οικονομικά ανταποδοτική.
9. Προτείνω επίσης τη συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων ώστε εξειδικευμένη νομική ομάδα να συμβάλλει ώστε να δημιουργηθούν πρότυπες συμβάσεων που θα ενισχύουν και θα σέβονται τη νομοθεσία
10. Συγκέντρωση ανά κλάδο των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων και δημοσίευση στο διαδύκτιο συγκεκριμένων έγκυρων συμβουλών.
11. Ενημέρωση του Δικηγόρων και Συμβολαιογράφων για κάθε νέα πληροφορία.
12. Θέσπιση τέλους στις παραγωγές ιδιωτικών και δημόσιων φορέων που παράγουν χωρίς να γνωρίζουν που και πως θα χρησιμοποιήσουν την παραγωγή.
13. Καθορισμός χρονοδιαγραμμάτων και πλαφόν στη χρήση δημιουργικών έργων σύμφωνα με τα πρότυπα του εξωτερικού.

Στο σημείο αυτό έχει τελειώσει το κείμενο που ήθελα σήμερα να σας παρουσιάσω.
Μάλιστα το έγραφα δουλεύοντας ταυτόχρονα στο σχεδιασμό και την έρευνα μιας εκπομπής με αποτέλεσμα να μένει αρκετές στιγμές στην οθόνη και σε κοινή θέα συναδέλφων και συνεργατών που βρίσκονταν στον ίδιο χώρο
Όταν ετοιμάστηκα να το τυπώσω διαπίστωσα ότι υπήρχε μια ακόμη παράγραφος γραμμένη από πολύ έμπειρο συνάδελφο που έχει αναγκαστεί να υπογράψει τη παραχώρηση δικαιωμάτων του, σε πάρα πολλές περιπτώσεις.
Σεβάστηκα την ανάγκη να σας μιλήσει και σας διαβάζω ακριβώς αυτά που έγραψε:
΄΄Καταλαβαίνετε ότι μέχρι να γίνουν αυτά , οι ιδιωτικοί φορείς , ακόμα και το δημόσιο θα συνεχίζουν να υπογραφούν συμβάσεις , χωρίς να υπολογίζουν στο κόστος των παραγωγών τους , ότι τα πνεύμα των δημιουργών είναι αυτό που κάνει μια παραγωγή επιτυχημένη και κερδοφόρα.

• Πρέπει εμείς πρώτα να καταλάβουμε ότι οι πνευματικοί συντελεστές ενός έργου δεν είναι δομικά υλικά ανέγερσης κτιρίου .
• Τα άδηλα προϊόντα μας είναι αυτά που κάνουν τον κόσμο μας να κινείται και να σκέπτεται .Η αυτοεκτιμηση μας εκβιάζεται.
• Οντάς αδύναμοι όμως με ένα αόρατο πνευματικό προϊόν , θα πρέπει να προστατευθούμε από έναν οργανωμένο φορέα που θα κινήσει τις διαδικασίες για την προστασία μας μέσα από το σεβασμό της νομοθεσίας.
• Μονός του ο καθένας δεν αντέχει να αρνειται στην εκβιαστική πίεση των
• φορέων-εργοδοτών που κρύβουν το κεφάλι τους στην άμμο και σε μια παράγραφο ισοπεδώνουν κάθε δημιουργία.
• Ο αυτοσεβασμός δημιουργεί το ελεύθερο πνεύμα.΄΄

Νατάσα Μποζίνη